Αδένωμα υπόφυσης

Αδένωμα υπόφυσης εγκεφάλου

Η υπόφυση είναι ένας αδένας που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, στο λεγόμενο “τουρκικό εφίππιο”. Ο ρόλος της είναι σημαντικός για τη λειτουργία του σώματος, καθώς:

• παράγει σημαντικές ορμόνες,
• ρυθμίζει όλες τις ορμονικές διεργασίες στο σώμα,
• συμμετέχει στη σωματική ανάπτυξη και στο ισοζύγιο του προσλαμβανόμενου και αποβαλλόμενου νερού του σώματος μέσω ρύθμισης της διούρησης.

Το αδένωμα της υπόφυσης είναι ένας καλοήθης όγκος από κύτταρα της υπόφυσης, που μεγαλώνει αργά και μπορεί να διηθήσει τη βάση του κρανίου, να περιβρογχίσει τις έσω καρωτίδες και να πιέσει τα νεύρα που νευρώνουν τους μύες που κινούν τα μάτια, και τα ίδια τα οπτικά νεύρα που ευθύνονται για την όραση.

Από τι προκαλείται το αδένωμα της υπόφυσης;

Το αδένωμα της υπόφυσης προκαλείται από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη κάποιων κυττάρων της υπόφυσης, που μπορεί να διατηρούν τις λειτουργίες τους και να παράγουν ανεξέλεγκτες ποσότητες ορμονών, οπότε εκδηλώνονται με κάποιο ορμονικό σύνδρομο. Σε πολλές περιπτώσεις όμως τα κύτταρα αυτά έχουν χάσει την ικανότητα αυτή ή παράγουν μη λειτουργικά ορμονικά μόρια. Έτσι το αδένωμα είναι ‘’μη λειτουργικό’’ και προκαλεί μόνο πιεστικά φαινόμενα ανάλογα με το μέγεθός του στην ίδια την υπόφυση και τις γύρω ανατομικές δομές.

Τα αδενώματα υπόφυσης χωρίζονται λοιπόν:

• ανάλογα με την παραγωγή ορμονών σε ‘’λειτουργικά και’’ ‘’μη λειτουργικά’’
• ανάλογα με το μέγεθός τους σε ‘’μικροαδενώματα’’ με μέγεθος <1 εκ. και ‘’μακροαδενώματα’’ με μέγεθος >1 εκ. Αν είναι >3εκ. λέγονται ‘’γιγαντιαία αδενώματα’’.

Διάγνωση για το αδένωμα υπόφυσης

Το αδένωμα υπόφυσης μπορεί να ανακαλυφτεί τυχαία σε απεικονιστική εξέταση για άλλο λόγο όταν το μέγεθός του είναι μικρό και δεν έχει προκαλέσει κάποιο ορμονικό σύνδρομο. 

Όταν ένα αδένωμα της υπόφυσης μεγαλώνει, προκαλεί προοδευτικά συμπτώματα. Αυτό οφείλεται στην πίεση που ασκείται στις γειτονικές δομές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι διαταραχές όρασης (θαμπή όραση, περιορισμός των οπτικών πεδίων), ο πονοκέφαλος και η διπλωπία. Σπάνια, μπορεί να συμβεί μια αιφνίδια αιμορραγία ή ισχαιμία εντός του αδενώματος (αποπληξία). Σε αυτήν την περίπτωση προκαλείται μια οξεία εικόνα με ξαφνικό, έντονο πονοκέφαλο, εμέτους, απώλεια όρασης ή διπλωπία και ακολούθως αδυναμία-καταβολή.

Συμπτώματα ανάλογα με την ορμονική διαταραχή που προκαλείται, περιλαμβάνουν:

• Έλλειψη εμμήνου ρήσεως ή ακανόνιστη περίοδος ή εκροή γάλακτος από το στήθος, στις γυναίκες.

• Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία ή πρόβλημα στυτικής λειτουργίας και στειρότητα στους άνδρες.

• Ακρομεγαλία στους ενήλικες, δηλαδή τα χέρια, τα πόδια και η γνάθος, και τα εσωτερικά όργανα μεγαλώνουν περισσότερο από το κανονικό. Γιγαντισμός στα παιδιά με ταχύτατη σωματική ανάπτυξη έναντι των συνομηλίκων.

• Σύνδρομο Cushing, που προκαλεί αύξηση βάρους, υψηλή αρτηριακή πίεση, οστεοπόρωση, διαβήτη και μυϊκή αδυναμία.

• Υπερθυρεοειδισμός, ορμονική πάθηση που εκδηλώνεται με νευρικότητα, ταχυκαρδίες ή δυσανεξία στη ζέστη και εφίδρωση, εύκολη κούραση.

Η εξέταση των προβλημάτων αυτών ξεκινά με ορμονολογικό έλεγχο από Ενδοκρινολόγο, οφθαλμολογικό έλεγχο και με μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.

Όταν το αδένωμα της υπόφυσης δεν προκαλεί συμπτώματα, παρακολουθείται διαγνωστικά. Εάν όμως μεγαλώσει και προκαλεί συμπτώματα, σε περιπτώσεις όπου ο τύπος του αδενώματος ενδείκνυται (αδενώματα που παράγουν προλακτίνη), χορηγείται ειδική φαρμακευτική αγωγή με καλά αποτελέσματα στη συρρίκνωση του όγκου.

Εάν επηρεαστεί η όραση, απαιτείται άμεσα χειρουργείο για να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση και να επιτευχθεί η βελτίωση της όρασης. Σε περίπτωση που το αδένωμα αιμορραγήσει, επίσης απαιτείται άμεσα χειρουργείο.

Χειρουργική αφαίρεση αδενώματος υπόφυσης

Σε μεγάλα αδενώματα, και σε όποια δεν αντιμετωπίζονται φαρμακευτικά, η μόνη επιλογή είναι η χειρουργική αφαίρεση για να σταματήσουν τα ορμονικά και πιεστικά φαινόμενα. 

Η σύγχρονη χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές της υπόφυσης και της βάσης κρανίου, μεταξύ των οποίων, σχεδόν πάντα, η διασφηνοειδική διαρρινική εκλεκτική αδενωματεκτομή από τη μύτη χωρίς τομές, είτε με μικροσκόπιο ή ενδοσκοπικά, που διενεργεί ο έμπειρος στις παθήσεις βάσης κρανίου, Νευροχειρουργός.

Άλλες θεραπείες είναι η Ακτινοχειρουργική με υψηλές δόσεις ακτινών Χ για τη συρρίκνωση του όγκου. Η Ακτινοθεραπεία, συνιστάται μόνο εάν δεν μπορεί να γίνει χειρουργική επέμβαση και συνήθως όχι για μεγάλα αδενώματα.

Μετά την επέμβαση απαιτείται παρακολούθηση για να διαπιστωθεί ότι το αδένωμα δεν θα υποτροπιάσει και κάποιες φορές θεραπεία υποκατάστασης με ορμόνες, μέχρι να ομαλοποιηθούν τα επίπεδα ορμονών στο σώμα του ασθενή.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το αδένωμα της υπόφυσης, επικοινωνήστε με τον Νευροχειρουργό Δρ. Νικόλαο Καραγεώργο.

Τι ονομάζουμε αδενώματα της υπόφυσης;

Τα αδενώματα της υπόφυσης είναι καλοήθεις όγκοι οι οποίοι σχηματίζονται στον αδένα της υπόφυσης που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου.

Ποια είναι τα κυριότερα συμπτώματα των αδενωμάτων της υπόφυσης;

Τα κυριότερα συμπτώματα είναι:

• οι οπτικές διαταραχές
• ορμονικές διαταραχές
• ο πονοκέφαλος
• η διπλωπία

Το αδένωμα της υπόφυσης μπορεί να επηρεάσει και τους γύρω ιστούς;

Η απάντηση είναι πως ναι. Όταν το αδένωμα αρχίζει και πιέζει τους γύρω ιστούς, τα συμπτώματα εντείνονται και απαιτείται ιατρική θεραπεία.

Ποιοι κινδυνεύουν από την εμφάνιση αδενώματος της υπόφυσης;

Τα ακριβή αίτια εμφάνισης του αδενώματος υπόφυσης δεν έχουν διευκρινιστεί μέχρι και σήμερα.

Ποια είναι η θεραπεία;

Η θεραπεία προσαρμόζεται στις ανάγκες του εκάστοτε ασθενή και μπορεί να περιλαμβάνει:

• Χειρουργική αντιμετώπιση
• Φαρμακοθεραπεία
• Ακτινοχειρουργική/Ακτινοθεραπεία

Πώς πραγματοποιείται η σύγχρονη χειρουργική επέμβαση;

Η σύγχρονη χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές της υπόφυσης και της βάσης κρανίου π.χ. διασφηνοειδική διαρρινική αδενωματεκτομή από τη μύτη χωρίς τομές.

Δείτε αναλυτικά:

• Όγκοι υπόφυσης και βάσης κρανίου
  

• Ενδοσκοπική χειρουργική υπόφυσης & βάσης κρανίου